Serwis butli od kuchni - część I

Powietrze.

Powietrze - jeden z żywiołów, który na pewnym etapie naszej cywilizacji został częściowo okiełznany.
Niewidoczne medium otaczające nas na co dzień, składające się z mieszaniny różnych gazów, przezroczyste w swojej strukturze.
Dzięki postępowi cywilizacyjnemu wiemy, jak efektywnie sprężać, magazynować i wykorzystywać powietrze do różnych celów.

Sprężone powietrze ma ogromną gamę zastosowań w różnych branżach. Do produkcji powietrza sprężonego służą kompresory wyposażone w systemy filtracyjne. Poruszając temat pod kątem butli powietrznych, możemy spotkać się z ciśnieniami od 200 do 350 bar, w zależności od typu zbiornika i innych składowych całej układanki.

W tej części skupimy się na zastosowaniach powietrza sprężonego w ratownictwie.

Sprężone powietrze na ratunek!

Sprężone powietrze w ratownictwie służy głównie do oddychania w atmosferach, w których dostęp do czystego i nieskażonego powietrza jest ograniczony, utrudniony lub niemożliwy.

Powietrze do oddychania możemy spotkać w butlach o różnej pojemności wykonanych ze stali, aluminium lub kompozytu. Butle są używane na powierzchni np. podczas pożarów, skażeń lub do zasilania sprzętu pneumatycznego, ale również pod wodą podczas akcji nurkowych.
Butle wykorzystywane w aparatach powietrznych butlowych zazwyczaj przystosowane są do ciśnienia roboczego 300 bar, a najbardziej popularne butle nurkowe do nieco mniejszego 200 bar.

Czyste powietrze = bezpieczne powietrze.

Wiemy, jak produkować sprężone powietrze i jak je magazynować, ale czy wiemy, czym tak naprawdę oddychamy?
Powietrze przeznaczone do oddychania musi spełniać ustalone warunki. Parametry powietrza oddechowego reguluje Norma PN-EN 12021:2014. Norma wskazuje poziomy zawartości poszczególnych gazów jak dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlen, ale również zawartość innych zanieczyszczeń jak para wodna i mgła olejowa.

Ryba psuje się od głowy, a co się psuje od...?

Należy zadać pytanie: skąd się bierze olej i wilgoć w powietrzu znajdującym się w butli?
Wilgoć to nic innego jak para wodna, która jest składowym elementem powietrza atmosferycznego, natomiast mgła olejowa powstaje w procesie sprężania powietrza przez kompresor. Kompresory posiadają systemy separatorów i filtracji mające za zadanie pochłaniać znaczną część wilgoci i wychwytywać cząstki oleju i innych zanieczyszczeń.

Niestety czasem systemy lub podzespoły kompresora nie działają prawidłowo, co prowadzi do przedostania się zanieczyszczeń do wnętrza butli, a z butli do układu pneumatycznego aparatu powietrznego i ostatecznie do naszego organizmu.

Czasem nieprawidłowa eksploatacja samych butli prowadzi do poważnych konsekwencji. Zgodnie z instrukcjami producentów butle będące w ciągłym użytkowaniu nie mogą być całkowicie pozbawione powietrza, czyli wewnątrz powinno znajdować się, chociaż małe nadciśnienie względem otoczenia np. +2 bar.
Dzięki zachowaniu wyższego ciśnienia niż na zewnątrz do wnętrza butli nie przedostają się zanieczyszczenia.
Dodatkowo butle kompozytowe wyposażonych w plastikowy LINER (wkładkę, wypełnienie wewnętrzne) nie mogą być opróżniane do zera. Dzięki temu LINER PET nie odkształca się i zachowuje swoje właściwości.

Niepokojącym trendem jest również, napełnianie zbiorników (butli) zanurzając je uprzednio w wodzie. Teoretycznie woda ma odbierać ciepło nagrzewającej się butli podczas napełniania - o ile nie jest to naczynie z wodą poddaną cyrkulacji i chłodzeniu, to proces nabijania butli w "stojącej" wodzie potrafi przynieść więcej strat niż korzyści. Jeśli procedura została niepoprawnie wykonana, butla była całkowicie opróżniona z powietrza, a zawór pozostał otwarty, to do wnętrza może dostać się znacząca ilość cieczy, która już tam zostanie.

Niewidzialne zagrożenie.

Podobnie jak powietrza atmosferycznego nie jesteśmy dostrzec, co dokładnie znajduje się wewnątrz butli bez wykonania serwisu.
Główne stałe zanieczyszczenia w przypadku butli na sprężone powietrze, to mieszanina oleju z wodą - kondensat. Nie rzadko zdarza się, że wnętrze pokrywa znaczna ilość pyłu różnego pochodzenia. Pył pochodzi zazwyczaj z filtrów kompresora, które prawdopodobnie uległy awarii lub skrajnemu wyeksploatowaniu. Połączenie pyłu i kondensatu tworzy trudny do usunięcia szlam.

Takie zanieczyszczenia prowadzą do korozji wnętrza butli stalowych i zanieczyszczenia linera butli kompozytowych. Zdarza się, że wytworzony szlam jako mieszanina wielorodna reaguje z aluminiowymi elementami butli, tworząc wżery i prowadząc do degradacji materiału. Kolejno zanieczyszczony zostaje zawór butli. Zawór można wymienić na nowy, a butlę?

Jeśli konwencjonalne metody czyszczenia butli zawiodą lub degradacja jest bardzo zaawansowana, butlę należy wycofać z dalszej eksploatacji.

Przykładowe zdjęcia ukazujące zanieczyszczenie butli. Każda z tych butli była w ciągłym użyciu przynajmniej przez pięć lat przed poddaniem jej kolejnej legalizacji UDT.

Od lewej:

1) butla stalowa (rok produkcji 2003) wewnątrz całkowicie pokryta głęboką korozją i szlamem. Gwint szyjki zaworowej butli i zawór zostały znacząco uszkodzone. Butla wycofana ze względu na głębokość korozji w kielichu dolnym.
2) butla stalowa (rok produkcji 2019) wewnątrz pokryta korozją. Na dnie ujawniono dużą ilość wody. Butla przeznaczona do dalszej eksploatacji po wcześniejszym wyczyszczeniu.
3) butla kompozytowa (rok produkcji 2013) z widocznymi osadami i degradacją aluminiowej szyjki. Zanieczyszczenie o tyle duże, że o-ring szczelnie dolegający do powierzchni szyjki i zaworu również został uszkodzony! Butla wycofana ze względu na głębokie wżery w aluminiowej szyjce butli w okolicy miejsca uszczelnienia butli z zaworem i gwintu.

Serwis i kontrola.

Najbardziej istotnym elementem całego procesu gospodarowania powietrzem sprężonym jest okresowy dozór wszystkich elementów prowadzących do ostatecznej podaży powietrza oddechowego. Regularny serwis kompresorów i korzystanie z butli zgodnie z instrukcją i przeznaczeniem eliminują lub ograniczają do minimum zanieczyszczenia trafiające do organizmu człowieka.

Ważne jest, aby realizować interwały przeglądowe i legalizacje butli za pośrednictwem doświadczonego i profesjonalnego serwisu. Legalizacja, to nie tylko wybicie kilku numerów na butli, to cały proces mający na celu potwierdzenie, że bezpieczeństwo użytkownika nie jest jedynie teoretyczne.

Warto pamiętać, że na końcu łańcucha powietrza sprężonego jest człowiek!
Dbając, o każdy element swojego wyposażenia i sprzętu dbamy, tak naprawdę o swoje zdrowie.

>> KLIKNIJ PO LEGALIZACJĘ BUTLI << 

Część II już niebawem. Przedstawimy najciekawsze przypadki, które mieliśmy przyjemność spotkać w naszym serwisie.